Common Lab Research Infrastructure for the Arts and Humanities (CLARIAH) is een gedistribueerde onderzoeksinfrastructuur voor de geestes- en sociale wetenschappen. Onderzoekers zullen via de CLARIAH infrastructuur toegang hebben tot grote verzamelingen digitale data en tot innovatieve en gebruiksvriendelijke applicaties voor de verwerking van deze data. Zowel de data als de applicaties zullen duurzaam worden beheerd, zodat ze ook in de toekomst van nut kunnen zijn voor wetenschappers: van letterkundigen, historici en archeologen tot taalkundigen, spraaktechnologen en mediawetenschappers.
Downloads
De finale versies van het goedgekeurde CLARIAH-CORE voorstel (2013-2014), CLARIAH-PLUS voorstel (2017-2018) en het CLARIAH-CORE boek kunnen hieronder gedwonload worden.
![]() |
CLARIAH-CORE Proposal |
![]() |
CLARIAH-CORE Book |
![]() |
CLARIAH-PLUS Proposal |
CLARIAH-CORE
Het project CLARIAH-CORE (2015-2018) ontwerpt, implementeert en exploiteert het Nederlandse deel van de Europese CLARIN- en DARIAH infrastructuren. De wensen van de toekomstige gebruikers staan hierbij centraal. Workshops, summerschools en demonstrators laten zien welke onderzoeksmogelijkheden de beschikbare data en tools bieden en vergroten zo de betrokkenheid van de beoogde gebruikers.
CLARIAH staat op NWO’s Nationale Roadmap Grootschalige Onderzoeksfaciliteiten. Na het CLARIAH-SEED project (2013-2014) is het CLARIAH-CORE project gehonoreerd met 12.6 M€.
Focus gebieden
CLARIAH richt zich op drie focusgebieden die functioneren als voorloper voor andere disciplines binnen de geesteswetenschappen. Samen vertegenwoordigen zij de belangrijkste datatypes: tekst, beeld, audiovisueel materiaal en gestructureerde data (databases). De drie focusgebieden zijn:
- Taalkunde
- Sociaal-economische geschiedenis
- Mediastudies
In elk gebied werken multidisciplinaire teams van onderzoekers, infrastructuurspecialisten en databeheerders samen om bestaande data en applicaties te cureren, te verrijken en aan elkaar te koppelen.
Een ondersteunend werkpakket ontwikkelt en implementeert de generieke componenten die voor alle focusgebieden relevant zijn.
Hoewel CLARIAH zich nu richt op deze drie focusgebieden, kunnen ook andere disciplines uit zowel de geestes- als de sociale wetenschappen participeren. Zij kunnen hun data en applicaties in CLARIAH inbrengen en bij het uitvoeren van hun onderzoek gebruiken.
Duurzame opslag
De data en applicaties worden beheerd en duurzaam opgeslagen bij de verschillende Nederlandse CLARIN/CLARIAH centra. Op dit moment zijn dat de volgende centra:
Huygens ING | Max Planck Institute for Psycholinguistics (MPI) |
Meertens Institute (MI) | Netherlands Institute for Sound and Vision (NISV) |
DANS | National Library of the Netherlands (KB) |
International Institute for Social History (IISH) | Institute of Dutch Language (INT) |
User involvement
Een belangrijk onderdeel van CLARIAH is het betrekken van zoveel mogelijk onderzoekers uit de Geesteswetenschappen (en Sociale Wetenschappen) die gebruik kunnen en willen maken van digitale data en tools. Deze betrokkenheid wordt gestimuleerd via cursussen, workshops en demonstratiebijeenkomsten om te laten zien wat er allemaal kan, hoe het werkt en hoe de onderzoeker er mee aan de slag zou kunnen gaan. Tegelijkertijd wil CLARIAH graag van de onderzoekers horen waar zij behoefte aan hebben, tegen welke problemen ze aanlopen en wat ze nog missen in de reeds bestaande applicaties.
Course Task Force
CLARIAH wil het gebruik van digitale applicaties en data in het reguliere onderwijscurriculum verankeren. In de CLARIAH Course Task Force maken Digital Humanities-docenten van alle Nederlandse universiteiten afspraken over de ontwikkeling en het (her)gebruik van DH-cursussen. Samen met andere partijen ontwikkelt CLARIAH voor studenten, PhD’s, docenten en andere stafleden cursussen, crashcourses en workshops. Ook participeert CLARIAH in summer en winterschools.
In de Course & Project Registry is een overzicht te vinden van de Europese cursussen en projecten op het gebied van digital humanities.
Partners
CLARIAH wordt ondersteund door meer dan 40 partners: niet alleen alle Nederlandse geesteswetenschappelijke onderzoeksinstellingen, maar ook universiteitsbibliotheken, erfgoedinstellingen, publieke organisaties en MKB-bedrijven.
Geschiedenis
CLARIAH CORE is in Nederland de opvolger van twee eerdere infrastructuur projecten: CLARIN-NL (2009-2015) en DARIAH-NL (2014-2020). Als nationaal project beoogt CLARIAH bovendien het Nederlandse deel van de Europese CLARIN ERIC en DARIAH ERIC infrastructuren te ontwerpen en te beheren. CLARIAH werd gehonoreerd met 12.6 M€ uit NWO’s Roadmap for Large Scale Research Infrastructures for 2015-2018.
De eerste versie van het CLARIAH-voorstel werd in 2011 ingediend en viel net buiten de prijzen. Het consortium kreeg wel M€ 1 “zaaigeld” om het volgende voorstel voor 2013 te verbeteren en het consortium in stand te houden. Deze inspanning werd in 2014 door NWO gehonoreerd met M€ 12,6 van de "Roadmap Grootschalige Onderzoeksfaciliteiten". CLARIAH is officieel gestart in de lente van 2015.
CLARIAH-PLUS
Het project CLARIAH-PLUS (2019-2024) is het vervolg op CLARIAH-CORE (2014-2018). Het beoogde doel is gelijk gebleven: het ontwikkelen van een goede, bruikbare, duurzame en gebruiksvriendelijke infrastructuur voor de Geesteswetenschappen.
Binnen CLARIAH is een voortvarend begin gemaakt met het opzetten van de infrastructuur voor de geesteswetenschappen waarbij, omdat niet direct de gehele geesteswetenschappen “bediend” konden worden, de focus lag op drie disciplines:
- Taalkunde
- sociaaleconomische geschiedenis
- mediastudies.
Hoewel de werkgroepen zich op hun eigen “gebied” richtten ontstonden er gedeeltelijk gestuurd maar gedeeltelijk spontaan cross-disciplinaire subprojecten
CLARIAH-PLUS
In CLARIAH-CORE werkten we, door financiële beperkingen bij de toekenning, slechts aan het eerste deel van de infrastructuur die we beoogden te realiseren voor de drie genoemde kerndisciplines. In CLARIAH-PLUS gaan we daarom enerzijds het werk dat begonnen is in CLARIAH-CORE voortzetten en daarbij de zaken die zijn blijven liggen aanpakken. Anderzijds breiden we in CLARIAH-PLUS de reikwijdte van CLARIAH ook uit. CLARIAH-PLUS gaat zich namelijk ook richten op disciplines die teksten bestuderen om de inhoud ervan, zoals letterkunde, geschiedenis, filosofie en theologie.
De stand van zaken voor CLARIAH-CORE en die erna, en de situatie voor CLARIAH-PLUS en de beoogde situatie erna staan aangeduid in bijgaande matrix. Daarin wordt de staat van de verschillende infrastructuuronderdelen met kleuren aangeduid: niet aanwezig (rood), in ontwikkeling (geel) en klaar om gebruikt te worden (groen). Het zal duidelijk zijn dat in 2024 er bijna geen rode of gele hokjes meer over (mogen) zijn.
Duurzame opslag
De data en applicaties worden beheerd en duurzaam opgeslagen bij de verschillende Nederlandse centra. Op dit moment zijn dat de volgende centra:
Huygens ING |
Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek |
Meertens Instituut |
Netherlands Instituut voor Beeld en Geluid |
DANS |
Koninklijke Bibliotheek |
Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISH) |
Instituut van de Nederlandse Taal |
User involvement
Geen enkele infrastructuur, hoe mooi en goed ook, heeft een toegevoegde waarde als het niet intensief gebruikt wordt. Een belangrijk onderdeel van CLARIAH is daarom het betrekken van zoveel mogelijk onderzoekers uit de Geesteswetenschappen die gebruik kunnen en willen maken van digitale data en tools. Deze betrokkenheid wordt gestimuleerd via offlinecursussen, workshops en demonstratiebijeenkomsten en online screencasts, presentaties en tutorials waarin getoond wordt wat er allemaal kan, hoe het werkt en hoe onderzoekers er zelf mee aan de slag kunnen gaan.
Tegelijkertijd wil CLARIAH graag van de onderzoekers horen waar zij behoefte aan hebben, tegen welke problemen ze aanlopen en wat ze nog missen in de reeds bestaande applicaties. Om hierachter te komen zal CLARIAH de relevante onderzoeksgroepen in het land bezoeken om in gesprek met de onderzoekers te bepalen wat binnen CLARIAH noodzakelijk of nog gewenst is.
Course Task Force
Daarnaast wil CLARIAH het gebruik van digitale applicaties en data in het reguliere onderwijscurriculum verankeren. In de CLARIAH Course Task Force maken Digital Humanities-docenten van alle Nederlandse universiteiten afspraken over de ontwikkeling en het (her)gebruik van DH-cursussen. Samen met andere partijen ontwikkelt CLARIAH voor studenten, PhD’s, docenten en andere stafleden cursussen, crashcourses en workshops. Ook participeert CLARIAH in zomer- en winterscholen.
In de Course & Project Registries is een overzicht te vinden van de Europese cursussen en projecten op het gebied van Digital Humanities.
Partners
CLARIAH-PLUS wordt, net als CLARIAH-CORE, ondersteund door meer dan 40 partners: niet alleen alle Nederlandse geesteswetenschappelijke onderzoeksinstellingen, maar ook universiteitsbibliotheken, erfgoedinstellingen, publieke organisaties en MKB-bedrijven.
Geschiedenis en inkadering
CLARIAH-PLUS is in Nederland de opvolger van eerdere infrastructuurprojecten: CLARIN-NL (2009-2013), CLARIAH-SEED (2013-2014) en CLARIAH-CORE (2014-2018). Als nationaal project beoogt CLARIAH bovendien het Nederlandse deel van de Europese CLARIN en DARIAH infrastructuren te ontwerpen en te beheren. CLARIAH werd gehonoreerd met M€ 13.8 uit NWO’s Roadmap for Grootschalige onderzoeksvoorzieningen en zal lopen van 2019 tot en met 2023.